Het Brusselse Natuurmanifest

De bescherming van de natuur in de stad betreft al haar vormen

In de stad is de natuur veelzijdig: parken, tuinen en kleine tuinen, bossen, pleinen, bermen van lanen, met bomen omzoomde paden, begraafplaatsen, moestuinen, interieurs van huizenblokken, waterpartijen, spoordijken, waterwegen en hun oevers en natuurgebieden.

BRUXELLES NATURE is geïnteresseerd in het behoud en de bescherming van al deze omgevingen, met een focus op semi-natuurlijke locaties. Het werk van BRUXELLES NATURE beperkt zich niet tot de bescherming van bestaande groene ruimtes. Het hanteert ook een toekomstgerichte aanpak en verdedigt de visie van een stad waar het natuurlijke element een essentieel onderdeel is, naast sociale, economische, culturele, residentiële en voorzieningenmatige aspecten.

Stedelijke semi-natuurlijke ruimtes hebben multifunctionele waarde.

Het gaat hier niet om ‘lege’ ruimtes die bestemd zijn om te verstedelijken.

"We erven de natuur niet van onze ouders, maar lenen het van onze kinderen."

Natuurlijk erfgoed moet behouden worden vanwege de verschillende kwaliteiten die het biedt:

• Het behoudt de biologische diversiteit. De huidige manier van leven scheidt individuen van de natuur. Door de natuur te behouden, kunnen ze deze herontdekken. Het is onze plicht om deze te behouden voor toekomstige generaties.

• Het draagt bij aan de regulering van het stedelijk ecosysteem. Plantenbedekking helpt geluidsoverlast te verminderen. Het zuivert de atmosfeer door stof te filteren. Groene ruimtes vormen een belangrijk verdampingsoppervlak in de stad en bieden tegelijkertijd mogelijkheden om water vast te houden. Ze fungeren als een klimaatbuffer en dragen bij aan de ventilatie van de stad en de regeneratie van de lucht die we inademen.

• Het structureert het stedelijk landschap en versterkt de esthetiek van de stad. Laanbomen geven lanen en pleinen een monumentaal karakter, door kruispunten te accentueren, te verfraaien en te beveiligen; parken en tuinen versterken gebouwen, en natuurgebieden geven de stad een aantrekkelijk en essentieel landschappelijk karakter.

• Het dient ter ondersteuning van activiteiten die niet beperkend zijn voor de omgeving: wandelen, fotograferen, schilderen, lezen, muziek maken, joggen, enz. De sociale rol ervan moet behouden blijven.

• Groene ruimten spelen een rol bij het bestrijden van stress en vormen een bundel essentiële ruimtelijk-temporele referentiepunten in een stedelijke omgeving, die bijdragen aan de ontwikkeling van elke inwoner.

• De nabijheid van natuurgebieden in de stad vergemakkelijkt het leren over natuurwetenschappen aanzienlijk. Voor het publiek, en met name jongeren, zijn groene ruimtes het ideale medium om de omgeving te verkennen.

• Semi-natuurlijke plekken maken net zo goed deel uit van ons cultureel erfgoed als de architecturale rijkdom van onze stad. De wetenschappelijke waarde van semi-natuurlijke ruimtes moet behouden blijven vanwege hun onvervangbaarheid, biodiversiteit, zeldzaamheid van de soorten die ze herbergen en de specificiteit van hun omgeving. Bovendien herbergen ze inheemse flora en fauna en vormen ze de laatste restanten van de oorspronkelijke omgeving waarop Brussel is gebouwd.

• Halfnatuurlijke gebieden dragen bij aan het behoud van traditionele menselijke activiteiten, zoals bijvoorbeeld tuinbouw en recreatieve landbouw, begrazing, bosbouw, verzamelen en bijenhouden.

• Groene ruimtes zijn leefgebieden voor inheemse of vergelijkbare flora en fauna.

De natuur is onbetaalbaar!

Groene ruimtes hebben geen commerciële waarde. Wat is de waarde van een wandeling in het bos eigenlijk? De dienst die natuurlijk erfgoed aan de gemeenschap levert, is een zeldzame, gratis, hoogwaardige dienst die niet te kwantificeren is. Van economische rendabiliteit kan in dit opzicht geen sprake zijn.

Natuurlijk erfgoed moet op gelijke voet worden beschouwd met historisch of architectonisch erfgoed. Er is geen onderscheid tussen beide.

Natuur en stedelijke omgeving moeten harmonieus samengaan

De natuur maakt de stad aantrekkelijk.

De oplossing voor stadsvlucht ligt niet in het vernietigen van de laatste groene ruimtes, vooral niet in de buitenwijken. Integendeel, het ligt in het behoud en de ontwikkeling ervan, met prioriteit voor de ontwikkeling van de natuur in zeer achtergestelde wijken in het centrum.

Natuur en industrialisatie zijn verenigbaar op voorwaarde dat de industriegebieden, die grote ruimtegebruikers zijn, worden gerationaliseerd en dat de industriële wereld wordt uitgenodigd om verlaten industrieterreinen weer in gebruik te nemen.
In verschillende delen van het Brussels Gewest zijn de binnenruimtes van de woonblokken nog steeds de enige groene ruimten. Het behoud en de herinrichting ervan zijn een prioriteit.
Natuur is een zeer belangrijk element in het psychologisch evenwicht van individuen en daarom een onmisbare factor voor een harmonieus leven in de samenleving. De sociale effectiviteit ervan is aanzienlijk. Het gebruik van groene ruimtes voor een betere sociale integratie biedt enorme mogelijkheden voor de toekomst.

Een unieke kans in Brussel:
semi-natuurlijke locaties

Het Brussels Gewest heeft het geluk meer dan 220 hectare aan semi-natuurlijke natuurgebieden te hebben. Prestigieuze locaties zoals de Kauwberg, Foresterie, Scheutbos, Val d'Or en de Zavelenberg, zouden Brussel tot een van de groenste hoofdsteden van Europa moeten blijven maken.

De overheid moet de nodige maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat alle halfnatuurlijke gebieden waarvan de ecologische, sociale of culturele waarde erkend wordt, beschermd en behouden worden.

Volgens BRUXELLES NATURE is een vereenvoudiging van de verdeling van bevoegdheden en beheerders noodzakelijk om het natuurlijk erfgoed, dat momenteel een veelheid aan statussen heeft, beter te behouden.
Beslissingen over het beheer van het natuurlijk erfgoed moeten het resultaat zijn van overleg tussen de verschillende betrokken partijen: lokale bewoners, gemeenschapsgroepen, natuurliefhebbers, overheids- en bestuursinstanties.

Er zijn manieren om de natuur te beschermen,
politieke wil moet volgen

De Brusselse politieke bestuurders moeten zich bewust worden van het bestaan en het belang van het natuurlijk erfgoed en moeten passende juridische maatregelen treffen om het te beschermen.
De overheid beschikt over een geheel van technische en juridische instrumenten die moeten worden aangewend om de openbare en particuliere groene ruimten in het Brussels Gewest beter te beschermen (bestemmingsplan, classificatie, aanwijzing als natuurreservaat, Natura 2000-status, enz.).
Hoewel het waar is dat niet alle instrumenten geschikt zijn voor de stedelijke omgeving en dat de ecologische dimensie er onvoldoende in is opgenomen, zijn ze toch doeltreffend en concreet toepasbaar.

BRUXELLES NATURE ijvert ervoor dat het ecologische en multifunctionele karakter van al ons natuurlijk erfgoed erkend wordt en dat er gedifferentieerde beheermethoden op toegepast worden.

Gedifferentieerd beheer houdt in dat ecologische en natuurlijke aspecten in aanmerking worden genomen voor alle groene ruimten, van de meest natuurlijke (natuurreservaten, braakliggende terreinen, bossen) tot de meest kunstmatige (openbare parken, sportterreinen, stations, begraafplaatsen, enz.), op dezelfde voet als andere economische, sociale en culturele aspecten. Natuurbeheer, dat momenteel sectoraal is en beperkt tot natuurreservaten, moet transversaal worden en, met wisselende intensiteit afhankelijk van de sociale context en het landgebruik, worden toegepast op alle omgevingen die spontaan fauna en flora kunnen herbergen (principe van ecologische netwerkvorming). Dit doet geenszins afbreuk aan de noodzaak om kerngebieden te behouden, die primair bestemd zijn voor het behoud van biodiversiteit en die beperkt toegankelijk zijn voor het publiek.

BRUXELLES NATURE wil het principe van "groene corridors" in stedelijke gebieden promoten. Deze groene corridors omvatten natuurgebieden, huizenblokken, tuinen, moestuinen, parken, met bomen omzoomde paden, spoorwegdijken, waterwegen en hun oevers, enz. en vormen een essentieel ecologisch netwerk voor het behoud van de biodiversiteit en de biologische kwaliteit van de Brusselse natuur.

Dit netwerk, dat behouden moet blijven, staat garant voor het behoud van de biodiversiteit, de diversiteit van het genetisch erfgoed, het behoud van het cultureel en wetenschappelijk erfgoed, het milieu en een aanzienlijke levenskwaliteit, kostbare erfenissen voor toekomstige generaties.

BRUSSELS NATURE, auteur van dit manifest, verenigt de meeste verenigingen die zich inzetten voor de bescherming van het natuurlijk erfgoed in het Brussels Gewest.

BRUXELLES NATURE is een rechtstreekse uitvloeisel van de verschillende verenigingen en wijkcomités en fungeert als forum, als ruimte voor reflectie en als coördinator van gezamenlijke acties.

BRUSSEL NATUUR – BRUSSEL NATUUR
Chemin des Silex, 10, in 1170 Watermaal-Bosvoorde.